W świątecznym okresie wiele teatrów operowych decyduje się na wystawienie „Cyganerii” Giacomo Pucciniego. W Berlinie do współpracy zaproszono dwie pierwszoligowe polskie gwiazdy – Aleksandra Kurzak zadebiutowała w roli Mimi w Staatsoper im Schiller Theater, a Piotr Beczała zaśpiewał partię Rodolfo w Deutsche Oper Berlin.
Rodolfo, Marcello, Schaunard i Colline to młodzi artyści mieszkający w biednych dzielnicach Paryża. Choć często brakuje im środków do życia, nie opuszcza ich energia i pogoda ducha. Dni mijają im na przesiadywaniu w kawiarniach i prowadzeniu ożywionych dyskusji. Akcja „Cyganerii” rozpoczyna się w Wigilię, gdy Rodolfo zmuszony jest spalić swój rękopis, by ogrzać zamieszkiwane przez przyjaciół poddasze. Literackim pierwowzorem dzieła jest powieść „Sceny z życia cyganerii” Henriego Murgera. Autorzy libretta wyeksponowali w utworze przede wszystkim wątek miłosny, tworząc ponadczasową historię o wielkim uczuciu w obliczu przeciwności losu.
„Cyganeria” zrealizowana przez Götza Friedricha w Deutsche Oper Berlin to klasyczna i piękna inscenizacja, która swoją premierę miała w 1988 roku. Reżyser bardzo zachowawczo trzyma się zamysłu kompozytora, ale wobec wszechobecnej mody na uwspółcześnianie klasycznych dzieł, przedstawienie przyciąga uwagę swoją malowniczością. Mocną stroną spektaklu jest dopracowana scenografia i kostiumy. Bohaterowie żyją na poddaszu z ogromnymi oknami i przybrudzonymi meblami, następnie widzimy ich mieszkających w piwnicy bez okien, za to z odsłoniętymi przewodami.
„Cyganeria”, Deutsche Oper Berlin, fot. Bettina Stöß, 2008 r.
Duże wrażenie robi scena w ulicznej kawiarni, która w pełnej krasie ukazuje koloryt paryskiej dzielnicy – dzieci z zabawkami, balony, kuglarze wykonujący pokazy z ogniem, jaskrawo ubrane prostytutki, kelnerzy i żołnierze – całość emanuje radością życia i przedstawia beztroski etap miłości pary głównych bohaterów. Pogarszający się stan zdrowia Mimi i ubóstwo Rodolfo, który niewiele może jej pomóc sprawiają jednak, że para rozstaje się, a dziewczyna znajduje bogatszego kochanka. Drugą zakochaną parą są Musetta i Marcello – dziewczyna, która również wybrała bardziej zamożnego zalotnika i malarz, który nie może jej tego wybaczyć. Cała akcja zmierza do tragicznego finału, w trakcie którego wszyscy uczą się, że podejmowane przez nich decyzje były błędne.
„Cyganeria”, Deutsche Oper Berlin, fot. Bettina Stöß, 2008 r.
Piotr Beczała w roli Rodolfo jest po prostu idealny – pełen chłopięcego uroku, cieszący się życiem mimo warunków, w jakich przyszło mu żyć. Aria “Che gelida manina” w jego wykonaniu nagrodzona została rzęsistymi oklaskami. To jedna z popisowych ról obchodzącego niedawno 50. urodziny śpiewaka, który wykonywał ją na najlepszych światowych scenach, w tym wielokrotnie w The Metropolitan Opera. W Berlinie w roli Mimi partnerować mu miała bułgarska sopranistka Sonya Yoncheva, która wcześniej w grudniu występowała w tym teatrze jako Tatiana w „Eugeniuszu Onieginie” Czajkowskiego, jednak z powodu choroby jej występ został odwołany. Yonchevą zastąpiła pochodząca z Chin Guanqun Yu, jedna z najbardziej obiecujących sopranistek młodego pokolenia. Mimi w jej wykonaniu była niezwykle wiarygodna – radosna i pełna entuzjazmu na początku, w końcu pokonana przez chorobę. Scena śmierci Mimi i następująca po niej rozpacz Rodolfo doprowadzają do łez. Wokalnie w spektaklu wyróżniała się również dysponująca mocnym głosem Alexandra Hutton jako Musetta. Markus Brück w roli Marcello ukazał powagę i odpowiedzialność, której brakuje Rodolfo, a w jego głosie słychać było emocje targające bohaterem. Całość dopełniał znakomity chór i orkiestra Deutsche Oper Berlin pod kierownictwem Ivana Repusica, która znakomicie oddała radość i smutek obecne w muzyce Pucciniego.
„Cyganeria”, Deutsche Oper Berlin, fot. Bettina Stöß, 2008 r.
Bardziej odważną inscenizację „Cyganerii” zrealizowaną przez australijską reżyserkę Lindy Hume zaprezentowała Staatsoper im Schiller Theater. Całość rozpoczyna się standardowo w mieszkaniu przyjaźniących się artystów, jednak już po pojawieniu się Mimi, która przychodzi do Rodolfo po ogień do świecy i wzajemnych zapewnieniach o nowo odnalezionej miłości, pokój rozpada się na części, a zakochani odpływają wirując w tańcu na podświetlonym fragmencie podłogi.
„Cyganeria”, Staatsoper im Schiller Theater, Berlin
To samo pomieszczenie ustawione na scenie jak częściowo otwarty, pozwalający śledzić losy bohaterów domek dla lalek, jest świadkiem sceny śmierci Mimi. Białe ściany i krzyczące czerwone napisy podkreślają tragizm sytuacji bohaterów. W trakcie przedstawienia scenografia zmienia się kilkukrotnie przechodząc płynnie jedna w drugą na oczach publiczności. Mamy tu scenę w kawiarni, która zmienia się w wytworne przyjęcie, za które finalnie zapłacić musi kochanek Musetty, mamy scenę w punkcie poboru opłat, która wygląda jak dworcowa poczekalnia i beztroskie zabawy bohemistów na dachu budynku, w którym mieszkają. Reżyserka szczególny nacisk położyła na oddanie lekkości bytu artystów oraz na wyeksponowanie kontrastu pomiędzy dwiema bohaterkami – skromną, dobrą i nieco wstydliwą Mimi i Musettą, która jest tu przedstawiona jako wyzywająco ubrana i prowokująco zachowująca się kobieta fatalna.
„Cyganeria”, Staatsoper im Schiller Theater, Berlin
Spektakl w Staatsoper im Schiller Theater wokalnie zdominowany był przez postaci kobiece. Debiutująca w roli Mimi Aleksandra Kurzak stworzyła bardzo subtelną i delikatną postać szczerej, dobrej dziewczyny. Szczególnie w finałowej scenie śmierci polska sopranistka jest niezwykle poruszająca. Wśród publiczności, która bardzo entuzjastycznie reagowała zarówno na jej solowe arie, jak i duety z kreującym rolę Rodolfo Abdellahem Lasri słychać było komentarze, że zgromadziła się ona w teatrze tak licznie głównie dla niej. Anna Samuil w roli Musetty była dokładnie taka jak kreowana przez nią postać – głośna, przykuwająca uwagę i błyszcząca szczególnie w scenie podczas przyjęcia. Abdellah Lasri (Rodolfo) i Arttu Kataja (Marcello) stworzyli bardzo wiarygodne role, owacyjnie przyjęte przez widownię. Znakomicie brzmiał chór i orkiestra Staatskapelle Berlin pod batutą Lahava Shani.
„Cyganeria”, Staatsoper im Schiller Theater, Berlin
Co ciekawe, „Cyganeria” w Staatsoper im Schiller Theater zostanie wznowiona w nowej obsadzie, tym razem z Piotrem Beczałą w roli Rodolfo i Anitą Hartig jako Mimi. Spektakle 11,15,24 lutego.
„La Boheme” Giacomo Puccini, Deutsche Oper Berlin, 27 grudnia 2016 r.
„La Boheme” Giacomo Puccini, Staatsoper im Schiller Theater, 28 grudnia 2016 r.
