Ciekawostki o Koncercie Noworocznym Filharmoników Wiedeńskich

Koncert Noworoczny Filharmoników Wiedeńskich to najsłynniejszy koncert na świecie, transmitowany do ponad 90 krajów i oglądany przez wielomilionową publiczność. W tym roku z emisji wydarzenia zrezygnowała Rosja, przypuszczalnie w odpowiedzi na nałożenie przez Unię Europejską 9. pakietu sankcji gospodarczych i indywidualnych, obejmujących również rosyjskie media.

Historia Koncertów Noworocznych Filharmoników Wiedeńskich sięga 31 grudnia 1939 roku. Pierwszy koncert odbył się tuż po wybuchu drugiej wojny światowej i miał na celu uhonorowanie żołnierzy Wehrmachtu. Koncert połączony był ze zbiórką pieniędzy w ramach Winterhilfstwerk, corocznej akcji charytatywnej NSDAP organizowanej w celu zebrania środków na zakup opału na zimę dla najuboższych. Orkiestrą dyrygował Clemens Krauss, wielki popularyzator muzyki Straussów. W trakcie pierwszego koncertu, którego oficjalna nazwa brzmiała „Koncert muzyki Johanna Straussa” zabrzmiały Opowieści Lasku Wiedeńskiego, Pizzicato-Polka, uwertura do „Zemsty nietoperza”, walc Gazety poranne, Annen-Polka, czardasz z opery „Ritter Pázmán”, Walc cesarski, polka Lekka krew, Marsz egipski i Perpetuum mobile.

Następne koncerty przygotowywane były już przez nazistowską organizację Kraft durch Freude, a ich termin został zmieniony na 1 stycznia, w związku z czym drugi z kolei koncert odbył się z początkiem 1941 roku. Po zwycięstwie aliantów Kraussowi zakazano występów publicznych z powodu pomówień o nazistowskie sympatie. Zakaz ten utrzymał się w mocy jedynie przez dwa lata, gdyż znalazły się dowody na to, że dyrygent i jego żona w trakcie wojny pomagali Żydom w ucieczce z Austrii. W 1948 roku Krauss ponownie stanął na dyrygenckim podium, a Filharmoników Wiedeńskich w noworoczny poranek prowadził aż do swojej śmierci w 1954 roku.

Kolejnymi dyrygentami Koncertów Noworocznych byli Willi Boskovsky (1955-1979) oraz Lorin Maazel (1980-1986). Od 1987 roku stało się regułą, że każdego roku prowadzenie orkiestry powierza się innemu, światowej sławy dyrygentowi. Maazel powrócił do Wiednia jeszcze czterokrotnie, ale rekord należy do Riccarda Mutiego, którego zaproszono do kierowania orkiestrą w tym najważniejszym w roku koncercie aż sześciokrotnie. Tuż za nim na podium plasuje się Zubin Mehta (5 koncertów). W historii Koncertu Noworocznego nie brakuje jednak również takich sław jak Herbert von Karajan, Claudio Abbado, Carlos Kleiber czy Nikolaus Harnoncourt.

Z uwagi na ogromne zainteresowanie, na przełomie roku odbywają się aż trzy koncerty z udziałem publiczności: próbny 30 grudnia, sylwestrowy 31 grudnia oraz ten najsłynniejszy, noworoczny – 1 stycznia. Wszystkie mają dokładnie taki sam repertuar. Koncerty odbywające się 30 grudnia aż do 1997 roku były wydarzeniem zamkniętym dla członków austriackiej armii, lecz od 1998 roku część biletów na nie jest również dostępna w sprzedaży.

Wydarzenie odbywa się w Złotej Sali Musikverein (Wiedeńskiego Towarzystwa Muzycznego), która z tej okazji jest specjalnie przyozdabiana dekoracjami kwiatowymi. W latach 1980-2013 roku kwiaty były przekazywane w darze z włoskiego miasta San Remo, a od 2014 roku pochodzą one z lokalnych ogrodów.

Ceny biletów na Koncert Noworoczny wahają się od 35 do 1200 euro, lecz by zasiąść na widowni potrzeba również trochę szczęścia, gdyż przydzielane są one w wyniku losowania. Aby wziąć udział w loterii, należy zarejestrować się na stronie Filharmoników Wiedeńskich w terminie od 1 do 28 lutego. Chętni informowani są o wynikach w marcu.

Pierwsza transmisja telewizyjna Koncertu Noworocznego w austriackiej telewizji ORF miała miejsce w 1959 roku. Dziesięć lat później wydarzenie było transmitowane już w kolorze. Od 2015 roku transmisje emitowane są w ponad 90 krajach, a widownia szacowana jest na ponad 50 milionów. Do 1990 roku w telewizji nadawano tylko drugą część koncertu, dopiero w późniejszych latach zaczął on być transmitowany w całości. W Polsce koncert jest emitowany o godz. 11.15 w TVP Kultura (cz. I) i o 12.00 w TVP2 (cz. II).

Najbardziej wyczekiwanym utworem w trakcie Koncertu Noworocznego jest grany zawsze na bis Marsz Radetzky’ego. Po raz pierwszy utwór został włączony do programu koncertu w 1946 roku przez Josefa Kripsa, który dyrygował Filharmonikami Wiedeńskimi zastępując Kraussa, którego obowiązywał wówczas zakaz występów z powodu podejrzeń o wspieranie reżimu nazistowskiego.

W trakcie tegorocznej edycji koncertu orkiestrę poprowadzi austriacki dyrygent Franz Welser-Möst, któremu powierzoną tą zaszczytną funkcję już po raz trzeci. Po raz pierwszy u boku Wiedeńskiego Chóru Chłopięcego zaśpiewa chór dziewczęcy Wiener Chormädchen, a Wiedeński Balet Narodowy zaprezentuje się w aż trzech wstawkach baletowych. W przerwie wydarzenia wyemitowany zostanie film upamiętniający 150. rocznicę Wystawy Światowej w Wiedniu.

Program koncertu: